Objęcie ubezpieczeniami społecznymi doktorantów otrzymujących stypendium doktoranckie
Nowe prawo Od 1 października br. ubezpieczeniami emerytalno-rentowymi objęte zostały osoby, które na obszarze Polski są otrzymującymi stypendium doktoranckie doktorantami. Tak wynika z nowego pkt 7b w ust. 1 art. 6 ustawy o sus ( system ubezpieczeń społecznych), dodanego przez art. 42 pkt 2 lit. a ustawy z dnia 3 lipca 2018 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. poz. 1669). Dla tych osób obowiązkowe jest też ubezpieczenie wypadkowe. Zgodnie bowiem z art. 12 ust. 1 ustawy o sus, obowiązkowo temu ubezpieczeniu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, z wyłączeniem osób wymienionych w ust. 2 tego przepisu, wśród których nie wymienia się ww. doktorantów. Przedmiotowe ubezpieczenia są obowiązkowe w okresie otrzymywania stypendium doktoranckiego.
Doktoranci otrzymujący stypendium doktoranckie mają także prawo do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Tym ubezpieczeniem obejmowani są od dnia wskazanego we wniosku, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony (art. 14 ust. 1 ustawy o sus), z zastrzeżeniem że mogą być zgłoszone do tego ubezpieczenia od dnia wskazanego we wniosku, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego zostanie dokonane w ciągu 7 dni od dnia powstania obowiązkowych ubezpieczeń.
Ważne: Zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, a następnie rozliczania składek na te ubezpieczenia dokonuje podmiot prowadzący szkołę doktorską, dalej zwany płatnikiem.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne doktorantów stanowi kwota stypendium doktoranckiego łącznie z kosztami uzyskania i kwotą podatku, o których mowa w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 18 ust. 4 pkt 2b ustawy o sus).
Jeśli chodzi o finansowanie składek to:
Doktoranci podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu, jeżeli nie podlegają temu ubezpieczeniu z innego tytułu (art. 66 ust. 1 pkt 20 ustawy zdrowotnej). Wspomnijmy, że osoby te (z tytułu bycia uczestnikami studiów doktoranckich) podlegały temu ubezpieczeniu także w stanie prawnym obowiązującym przed 1 października br. Co jednak istotne, tak jak dotychczas, jeżeli posiadają one status członka rodziny osoby ubezpieczonej, w rozumieniu ustawy zdrowotnej, to nie podlegają temu ubezpieczeniu z tytułu bycia doktorantem.
Za członka rodziny osoby ubezpieczonej uważa się m.in.:
dziecko własne, dziecko małżonka, dziecko przysposobione, wnuka albo dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę, albo dziecko obce w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka, do ukończenia przez nie 18 lat, a jeżeli uczy się dalej w szkole lub zakładzie kształcenia nauczycieli lub odbywa kształcenie w uczelni lub szkole doktorskiej – do ukończenia 26 lat, natomiast jeżeli posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub inne traktowane na równi – bez ograniczenia wieku,
małżonka (art. 5 pkt 3 ustawy zdrowotnej).
Jeśli więc doktorant nie ukończył 26 lat (lub bez względu na wiek, gdy legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności lub innym traktowanym na równi), to w pierwszej kolejności powinien być zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego jako członek rodziny osoby ubezpieczonej. Jeżeli jednak nie ma statusu członka rodziny osoby ubezpieczonej, to ubezpieczeniu zdrowotnemu podlega z tytułu bycia doktorantem. Objęcie tym ubezpieczeniem nastąpi z dniem złożenia w podmiocie prowadzącym studia doktorskie oświadczenia o niepodleganiu obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, nie wcześniej jednak niż z dniem rozpoczęcia pierwszego semestru kształcenia. Ubezpieczenie zdrowotne wygasa z dniem ukończenia kształcenia w szkole doktorskiej albo skreślenia z listy doktorantów. Zgłoszenia do tego ubezpieczenia dokonuje podmiot prowadzący szkołę doktorską (płatnik).
Składkę zdrowotną opłaca płatnik i jest ona finansowana przez budżet państwa. Podstawę wymiaru tej składki stanowi kwota odpowiadająca wysokości specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych.
Ważne: Prawo do świadczeń opieki zdrowotnej dla osób, które ukończyły szkołę doktorską wygasa po upływie 4 miesięcy od ich ukończenia albo skreślenia z listy doktorantów.
Dodajmy, że zgodnie z art. 329 ust. 1 ustawy z dnia 3 lipca 2018 r., ilekroć w ustawach o sus i zdrowotnej jest mowa o szkole doktorskiej, należy przez to rozumieć, do dnia 31 grudnia 2023 r., również studia doktoranckie, o których mowa w przepisach poprzednio obowiązującej ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2017 r. poz. 2183 z późn. zm.).
Od redakcji: W związku z tym, iż powołany wyżej przepis art. 6 ust. 1 pkt 7 b ustawy o sus obowiązuje od 1 października br., nasze Wydawnictwo wystąpiło z zapytaniem do Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, czy obowiązek ubezpieczeń emerytalno-rentowych dotyczy doktorantów (otrzymujących stypendium), którzy kontynuują studia doktoranckie, rozpoczęli studia doktorskie w roku akademickim 2018/2019, czy też obejmie dopiero tych, którzy takie studia rozpoczną w przyszłym roku? W dniu 9 października 2018 r. otrzymaliśmy odpowiedź, w której czytamy, że: „(…) oskładkowaniem mają być objęte wyłącznie stypendia doktoranckie wypłacane w ramach szkół doktorskich. Dotychczas prowadzone studia doktoranckie powinny być w tym względzie kontynuowane na dotychczasowych zasadach. Zgodnie z art. 279 ust. 1 ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, studia doktoranckie rozpoczęte przed rokiem akademickim 2019/2020 prowadzi się na zasadach dotychczasowych, jednak nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2023 r.”. A zatem obowiązkiem ubezpieczeń społecznych objęci zostaną doktoranci otrzymujący stypendium doktoranckie, którzy rozpoczną studia dopiero w roku akademickim 2019/2020.
Do pobrania: